Poemas de Kihili Kunturpillku

Si un árbol no es sagrado

ni el terrón ni la piedra

ni el arroyo ni el trino son sagrados

ni el agua cristalina

ni el sol ni el arcoiris son sagrados

¡Qué de-s-agrado habrá de tener el hombre!

El trabajo, 
mejor dicho el trarriba,
nuestro caro y verdadero testimonio
de nuestro precioso y caro patrimonio
nos ha sido invadido, arrebatado, usurpado
y aireado de \’castigo\’
Dicho \’maldito\’ y suplantado
por puesto asegurado
con seguro funesto funerario.… Leer más

Irma Pineda Visual



Entrevista a Irma Pineda en Canal Once México







Memoria del Festival Internacional de Poesía de Medellín. La poeta Irma Pineda toma parte en una lectura en el Jardín Botánico de la ciudad, en el curso del XI Festival Internacional de Poesía de Medellín, leyendo un poema en su lengua nativa y en castellano.… Leer más

15 Poemas de Irma Pineda

Pa Guiniu’

Pa guiniu’ gubidxa ruuya guendaricaguí
Pa guiniu’ guí  ruuya xpele beeu
Pa guiniu’ rini  naa naca’ ti nisaguié ró’ suhuaa huadxí
Pa guiniu’ yú ricala’dxe’ biaani’ lulu’
Pa guiniu’ nisadó’ naa naca guendariati nisa, xizaa ne dxiña yaga
Pa naa guinie’ sidi, guendaranaxhii, nisadó’, gubidxa
Lii riniu’ guiigu’
Ne naa raca ti guié

Si Dices

Si dices sol, veo el incendio
Si dices fuego, creo en la llamarada de la luna
Si dices sangre, soy tormenta parada en la tarde
Si dices tierra, suspiro el brillo de tus ojos
Si dices mar, soy sed, angustia y miel
Si digo sal, amor, mar, sol
Tu dices río
Y me convierto en piedra

Biuuza’


Ni bisiga’de’ Sebastián dxi biele’ ndaani’ ladxidua’

Ruluí’ cuxooñe’ mani’

ora ripapa ladxido’lo’ ndaane’,

biuuza’ zeedu’ neza,

cayápa ti biaanihuiini’ beeu gusiga’de’ lii

ne ti bichu’ naro’ba’ ra ga’chi’ nisadó’.… Leer más

12 Poemas de Celerina Sánchez

Ndakua’a

Naa ndakua’a tu’un Yu’kúyata
ndusu ñaá tsiká ñaá tsi savi
raa kunu ñáâ tu’ín takua naa tsinúu
nixi tsio natsanu yata

Naa ndakua’a ‘ín tsaní ñaá nduyaxii
ñàá nchikava’á naá mancha saanso
tatu kumunia
tono ‘ín toó ini naá ñaa koo va’á naá
takua naa kuna naá nduchinuú nchaí naá

Naa ndakua’a ñu’ún
nda’a kue yutu kuii tsi ñàá ndayaá
kue yucha nuú kueé ñaa nduú
nuú núú viko tsi savi yuchilu
rii ndakachí nuú ñaa stutsi iniyu
nchaa taa tuvi u’un xiko kuia
raa kuèè ndíí ndusava’í

Naa ndakua’a savi ñaa ndakacha nuú stutsi naá
sa’á kue nivi nuú nixi koo nivi aan kuika /ndavii / yakua / vii
nikiví ñàá mancha nuú níí / sama tsintuuni naá
mitu’ún Koosavi anchee aa kuú sa’í
takua naá tsini naá ñaa kumi sto’o
nuú tsintuuni naá mancha taa nikitsi kueé toó

Regalo

Te obsequio las palabras antiguas de Yu’kúyata
su eco viaja en la lluvia
tejedora de historias para que tú sepas
el pasado de la madre antigua

Te regalo el sueño desgastado
guardado desde siempre
cuando se necesite
como una gota de esperanza
que despierta con ojos negros

Te ofrezco mi tierra
las hojas frescas /secas
los ríos en amaneceres
nublados con llovizna lenta
que lava mis heridas
desde hace 500 años
y que no termina de limpiarse

Ofrezco lluvia que lave las heridas
provocadas en la era de castas
hasta las células /antagonismos mentales
solo Koosavi (tornado) quizá pueda liberar
esa incapacidad de sentir la esclavitud
por una estructura mental crónica

Ta nikákú ña’à xina

Nii kèè ndusu ñàà nika’án nuu andìvìì
ra iká nikaku ‘ín xiná ña’á ta nikándí kue tikímí
ra nuí nuu ñú’ún ta kuun savi/ nuií tono

Koosavi

nuú ‘ín koo schyachya/ ta ndakoó nikanchí tsí

víkó vii
ra taa nikunchí ñu’únyo nikindoí ri nikutoo inia

yivi yo’ó/
ñàà chindé’é kue scha’án/ saán tsikáñá taa tuú
takua kaku kue chìvii / nuu titsí yuyu taa nduú
takua ndatí yu’u taxi’ín taa ukandi nikanchí nuú kíí

Nacimiento de la primera mujer

Brotaron los ecos de la vida al son del

universo
y nació la primera mujer en una explosión de

estrellas
descendió a la tierra con la lluvia/ bajó como

serpiente de lluvia
en un arco iris en espirales con nubes

hermosas
quedó cautivada de esta tierra bendita
dadora de vidas /sembradora de auroras/

camina en el alba
para parir luciérnagas/ bajo el rocío de la

madrugada
resquebrajando el silencio virginal de cada día

que empieza

Ta kuiko xíni

Ñàà tsakùgo kuú ndakanda nuúgo
ri no’ó kuú ñ}a}a sá’á takua ná kóò
ñeé takua naa tsino ñàà yee
nuù ndikiso ta kukuxigo
ri nika’í i’ío koó samago
ndo’+ó ino raná chikaago nuú titsi yucha
naa kutuago nixi kuú tundoo ino
r ayee tundo’ó ri sa’an kàà
kindo’ó ndávii inigo
tono kiti ñàà ntsasiná
ra naa kunchato tsikua’a takua naa stoó
sa’á tsakugo nixi nikuúso
ri ntsino nchií ichí ti’on

Locura

La sonrisa es el movimiento sencillo
de la locura que nos anima a vivir
rasga los preludios del existir
en la cotidianidad aburrida
tatuajes en la piel descalza
bajo el río de emociones
experimentos que laceran las células
ansiedad de realidades vedadas
revuelo de vulnerabilidad
como animal enjaulado
escape nocturnal
es una carcajada sin destino
por no saber nuestro camino

tsiká nuú

ña’a ñu’un

ñaá ta’án ini koo

ñaá tsa’án xìkò meu

ñu’un

kue ita

staa

ya’a yàá

yoso

tuyutsa

asii kana xìkò túùtú ñaá  kaí

ini ndaa ña’a

 tààtá nana

nuú ña’a

ñaâ tsikanú ndaa

Libertad

mujer  barro

pasión desbordada

perfume inconfundible

de

tierra

tortilla

flores

chile seco

campo

ocotal

fragancia  de leña recién quemada

esencia  de mujer

bálsamo  de madre

rostro

 de mujer libre

nda’á

ncheé nda’ù nàà nikutu yùkú rìì kua’a kuú kuia sachuùn
?n… Leer más

Celerina Sanchez visual

Es una narradora, poeta, traductora y promotora cultural originaria de Mesón de Guadalupe, Municipio de San Juan Mixtepec, Distrito de Santiago, Juxtlahuaca, Oaxaca. Es hablante tu’un ñuu savi (mixteco) y español. Licenciada en Lingüística por la Escuela Nacional de Antropología e Historia (ENAH).




¿Qué es ser una mujer Ñuu Savi? En el marco del Seminario -Taller «Fortalecimiento y reivindicación del saber de la mujer Ñuu Savi», la poeta y narradora Celerina Sánchez nos habla, desde su historia de vida, qué es ser una mujer Ñuu Savi en la actualidad.… Leer más

15 Poemas de Briceida Cuevas

Chaambel k’aay

Teche’ ma’ ta manaj u yúunbal xaakil u wenel a paalal.
A k’abo’ob yúunt uti’al u wenelo’ob tak’akbalo’ob ta tseem.
Mi tumen a woojel chichan paalal
mina’an u xikino’ob utia’al u yu’ubiko’ob u k’aay chi’;
u chan muunmun xikino’ob
chen u ki’ ki’ chaambel k’aay u puksi’ik’al u na’ ku yu’ubiko’ob.… Leer más

Proudly powered by WordPress | Theme: Baskerville 2 by Anders Noren.

Up ↑

×